Het gras bij de ander…

Ik ben een groot fan van de essays van Willem Jan Otten. Prachtig geschreven met een rijke inhoud.  Een schitterende bundel is ‘Waarom komt U ons hinderen’, een 14-tal essays over schrijvers, theologen en filmmakers die voor hem van groot belang zijn geweest in zijn geestelijke ontwikkeling. Eén van de mooiste is die over René Girard.

Girard was een Frans-Amerikaans antropoloog en filosoof. Hij heeft één begrip voortdurend aandacht gegeven in als zijn boeken, dat van het nagebootste verlangen, of zoals hij het noemt, de mimesis. We verlangen naar iets, niet omdat we het zelf bedacht hebben, maar omdat iemand deze gedachte onbewust in ons geplant heeft, doordat de ander zijn verlangen naar iets heeft uitgesproken. Misschien was het ons niet eerder opgevallen, maar door de opmerking van de ander wordt er iets in ons wakker gemaakt. Je had niet gemerkt dat je iets miste, maar door de ander die het wel heeft, merk je ineens dat je hetzelfde ook heel hard nodig hebt.

In de loop van de tijd kreeg Girard steeds meer oog voor het gewelddadige karakter van de mens. Omdat  meerdere personen hetzelfde begeren, ontstaat er spanning. De elkaar bestrijdende begeerten kruisen elkaar en zorgen voor onderlinge spanning. We zouden het ook jaloezie kunnen noemen of het niet kunnen hebben dat een ander iets heeft wat jij niet hebt.

De engelse taal kent in dit verband twee woorden. ‘Envy’ betekent dat je naar iets verlangt dat jij niet hebt en een ander wel, terwijl ‘jealousy’ een gevoel is waarbij iets wat je hebt dreigt afgepakt te worden door een ander. (In het nederlands kennen we ook de woorden ‘afgunst’ en ‘nijd’)

Waarschijnlijk spelen deze gedachten en gevoelens ook in jouw kerk een rol. Bijvoorbeeld, omdat je voor je gevoel te weinig aandacht krijgt in vergelijking met de ander. Of, omdat het erop lijkt dat het bij de ander allemaal vanzelf en vlot gaat, terwijl jij voortdurend aan het worstelen bent. Of, omdat een groep bezig is met vernieuwing en de rust die er is aan het verstoren is, waardoor jouw gevoel van veiligheid bedreigd wordt.

Laten we geen zoekers van ijdele eer worden, die elkaar uitdagen, op elkaar afgunstig zijn!  (Galaten 5:26, Naardense Bijbelvertaling)

(On)vrede in de kerk

Sinds een aantal jaren ben ik mediator, ik houd mij bezig met conflicten. Dat vertel ik wel eens aan mensen, als ernaar gevraagd wordt. Als ik dan verder uitleg dat ik mij naast conflicten op het gebied van werk en familie ook speciaal richt op conflicten binnen kerken en christelijke organisaties krijg ik verschillende reacties. Niet-christenen fronzen hun wenkbrauwen, kijken verbaasd en vragen of er bij christenen dan ook conflicten zijn.

Christenen reageren anders. Zij kennen de praktijk. Het verbaast mij hoeveel verhalen ik te horen krijgen over ruzie en problemen binnen christelijke gemeenten en organisaties. Vrijwel iedereen die ik erover spreek weet wel voorbeelden te noemen. Het komt overal voor, binnen alle christelijke stromingen en kerkgenootschappen en bij vrijwel alle christelijke organisaties.  Dat werd ook nog weer eens duidelijk toen we onlangs in Assen een seminar organiseerden over `Vrede in de kerk’ De aanwezigen kwamen uit heel verschillende geloofsgemeenschappen. Allemaal hadden ze hun eigen verhaal over moeiten, ruzie en verdriet binnen de kerk.

Christenen leven voortdurend in de spanning tussen de Bijbelse opdracht om in vrede te leven en de dagelijkse praktijk van intermenselijke gevoeligheden en ruzies. En dat is niet vreemd, de Bijbel staat vol met conflicten.  Het grote punt is ook niet dat er conflicten zijn, het gaat om de manier waarop we ermee omgaan. Het is goed om inzicht te hebben in de oorzaak en de ontwikkeling van conflicten. Het helpt als je weet hoe je zelf reageert bij spanningen en als je weet op welke manier je kunt helpen een conflict te beëindigen.

De deelnemers aan ons seminar in Assen hebben hierover het een en ander geleerd. Ze kijken anders naar de werkelijkheid van ruzie in de kerk. Ze hebben ook geleerd dat omgaan met conflicten een vak apart is. Een vak waarin mensen zich gespecialiseerd hebben.  Deze mensen kunnen een belangrijke rol spelen in het goed omgaan met conflicten in een gemeente. Ze zijn beschikbaar!  www.vredestichters.nl

Zintuiglijke waarneming en de geest

De laatste jaren is veel hersenonderzoek gedaan. Daardoor is bijvoorbeeld ontdekt dat bij emotionele prikkelingen het gedeelte in de hersenen dat de emoties reguleert (amygdala) sneller wordt geprikkeld dan het gedeelte waarmee we verstandelijk kunnen redeneren (neocortex). Dat betekent, dat bij emotionele spanningen je voorzichtig moet zijn met wat je zegt, want de woorden die je uitsrpeekt komen voort uit je emoties en niet uit je verstand. Zo hoor je nog wel eens, dat mensen dingen gezegd hebben in de hitte van het gesprek die ze achteraf liever niet hadden willen zeggen.

De moderne wetenschap helpt ons op deze manier om inzicht te krijgen in zaken die ons gedrag kunnen sturen in de goede richting.

Tot mijn grote verbazing las ik iets vergelijkbaars bij Bernardus Van Clairvaux. Deze monnik leefde van 1090 - 1153. Al enige tijd geleden dus. Ik was diep onder de indruk van wat Bernardus hier schreef. Omdat het zo mooi is, citeer ik een gedeelte. Het is uit zijn boekje ‘God liefhebben’.

De geest is veel sneller dan de zintuiglijke waarneming en heeft een veel scherpere blik. En dit is ook het doel waarvoor de geest is gegeven: hij moet overal het eerste zijn. De zintuigen mogen pas ergens aan raken als de geest is vooruitgesneld en het nut van iets heeft vastgesteld.

Bijzonder symposium donderdag 13 oktober

Op 13 oktober organiseert Netwerk Vredestichters in samenwerking met de CHE een symposium met als titel: Roergangers in de kerk. Dit symposium richt zich op kerken met een kerkenraad. In ons werk als Netwerk komen we regelmatig tegen dat er een spanning ontstaat tussen (een deel van) de kerkenraad en de predikant. Omdat er vaak geen heldere, afgebakende afspraken zijn gemaakt ontstaat er gemakkelijk verwarring in de onderlinge verwachtingen. Wie doet wat en hoe spreken we elkaar aan als het niet loopt zoals verwacht?

We hebben een hele goede sprekerslijst.

• Sake Stoppels, docent gemeenteopbouw aan de VU
• Jan Oortgiesen, kent alle spannende situatie in PKN-gemeenten
• René Erwich, docent GPW Ede en lector Geestelijk Leiderschap.

Het geheel staat onder leiding van ds. Arenda Haasnoot.

Er is veel ruimte voor interactie, omdat we zo dicht mogelijk bij de praktijk willen blijven.

Als je kerkenraadslid bent, dan is dit iets voor jou. Als je iemand kent die het is, stuur het door. Het belooft een zeer dynamisch symposium te worden. Informatie is hier te vinden.

Vuistregels in Sri Lanka

Ton Nap, voorganger van de Evangelische Gemeente Parousia in Delft, is betrokken geraakt bij het trainen van leiders in Sri Lanka. Een van de onderwerpen die hij behandelt is conflictmanagement. Hiertoe maakt hij gebruik van het boekje Vuistregels voor Vredestichters.
Dit zegt Ton erover:
'Onlangs zijn we teruggekeerd van onze indrukwekkende reis naar Sri Lanka. Op twee verschillende plaatsen heb ik –beide keren voor ongeveer 40 personen (meest voorgangers) - de workshop gegeven. Ze waren onder de indruk en konden veel van de aangereikte tools gebruiken.'
Prachtig om de vrucht van deze brochure te mogen zien. Als je hem nog niet gelezen hebt. Het is een prima tool voor teams om te bespreken hoe met (menings)verschillen om te gaan. Te bestellen bij de Evangelische Alliantie.
PS Als iemand geïnteresseerd is in een Engelse vertaling van de hoofdpunten, dan kan hij die bij mij opvragen.

Door en door verwend

Afgelopen zomer heb ik het boek van Theodore Dalrymple met bovengenoemde titel gelezen. Het is een analyse van onze westerse maatschappij. De ondertitel is: Kritiek op de sentimentele samenleving. Hij stelt dat als gevolg van romantische ideeën over de goedheid van de mens we in een situatie zijn beland, waarbij mensen niet meer hun eigen verantwoordelijkheid nemen, maar de neiging hebben alle problemen die zij ervaren af te schuiven op de omgeving, met name de overheid. Ik heb al eerder een post gemaakt over dit onderwerp. Dat is hier te vinden.
In de Volkskrant van 12 augustus is een artikel van Dalrymple te vinden, waarin hij de rellen in Engeland analyseert. Hij noemt daarin als oorzaken:

• slecht onderwijs
• egoïstische samenleving
• disfunctionele gezinnen

Als je deze gedachten toepast op de kerk in Nederland, dan is daar veel herkenning. Ook in onze kerken hebben we te maken met mensen die verwend zijn en die geneigd zijn alle problemen af te schuiven op de leiding (de voorganger). Als ik met 10 mensen praat over het feit dat ik bezig ben met het thema conflicten in de kerk, dan beginnen 9 een verhaal over problemen in hun eigen gemeente. Het lijkt wel een epidemie. Overal zijn er problemen en conflicten.

Vanmorgen werd ik in mijn stille tijd uitgedaagd door Haggaï. Daarin wordt het volk aangesproken dat ze wel zorgen voor hun eigen huizen, maar niet voor het huis van God: ...zelf in mooi afgewerkte huizen te wonen? En dat terwijl mijn huis nog een ruïne is! Ook in onze kerk zijn spanningen. Mijn uitdaging is: hoe kan ik bijdragen aan de gezondheid van de kerk? Soms moet ik slikken, soms moet ik dingen aankaarten. Ik moet mijn ogen niet sluiten voor het onrecht, en tegelijkertijd wil ik toepassen wat in de Bijbel staat: de liefde bedekt tal van zonden.
Heer, geef me de kracht om te veranderen
wat ik kan veranderen,
de berusting om te accepteren
wat ik niet kan veranderen
en de wijsheid om het verschil te zien.

Boek over conflicten in de kerk - uitnodiging

In het najaar van 2007 is de brochure 'Vuistregels voor Vredestichters' verschenen. Ik heb dat geschreven om kerkenraden en oudstenraden een handvat te geven om met elkaar in gesprek te raken over conflicten in de gemeente. Sinds die tijd hebben we als Netwerk Vredestichters meer ervaring gekregen rondom dit thema. Dit heeft geleid tot de wens om hierover een boek te schrijven. Begin dit jaar ben ik begonnen en heb nu iets meer dan een half boek af. Voor mijn vakantie heb ik overleg gehad met de uitgever. Dit heeft geleid tot vragen als: hoe steken we dit boek in? Voor wie schrijven we het? Hoe diep moet het gaan? Nu ik weer begonnen ben probeer ik een soort schema te ontwerpen dat als leidraad kan dienen voor de lezer. Maar ik merk dat, als ik hier mee bezig ben, ik het bijzonder lastig vind. Waar is behoefte aan bij de lezer? Met de uitgever ben ik ervan overtuigd dat er behoefte is aan zo'n boek. Maar hoe sluit je aan bij wat mensen nodig hebben. Eén van de vragen is: moet het geschikt zijn voor 'gewone' gemeenteleden of moet het toegespitst zijn op leidinggeven? Ik merk dat dat voor wat je kunt doen veel uitmaakt. Ook worstel ik met de vraag of ik de blik gericht moet houden op de totale gemeente of juist de individuele conflicten aandacht moet geven, of allebei.

Vraag: als je suggesties hebt, dan ben ik daar erg blij mee. Zou je me je gedachten over deze vragen willen mailen aan: eddy@depender.org? Een conceptschema in hier te downloaden.

Alvast mijn dank voor het meedenken. Eddy de Pender